ابطال جزء (الف)بند 2 ماده 12 آیین‌نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان‌آور
در اعتراض به جزء «الف» بند 2 ماده 12 آیین‌نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان‌آور، موضوع تصویب‌نامه شماره 36005ت/15365 ه مورخ 1386/02/05 هیات وزیران، شکایتی از طرف آقای حسن زمانیان برای ابطال مصوبه مذکور در دیوان عدالت اداری، مطرح شد. موضوع در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مطرح و پس از بررسی ادعا و ادله شاکی و دفاعیات لازم، رای بر عدم ابطال این مصوبه صادر شد.
شاکی در متن دادخواست خود نوشت: بر اساس ماده 14 قانون کار، مصوب 1368/07/02، مدت خدمت نظام وظیفه، مدت شرکت داوطلبانه کارگران در جبهه، جزء سوابق خدمت آنان محسوب می‌شود. طبق قانون اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار، مصوب 1383/01/26، بیان شده‌است که مدت خدمت نظام وظیفه شاغلین مشغول کار، با شرکت داوطلبانه آن‌ها درجبهه قبل از اشتغال و یا حین اشتغال، جزو سوابق خدمتی آن‌ها نزد سازمان تامین‌اجتماعی خواهدبود. در متن قوانین یادشده، هیچ قید و شرطی وجود ندارد. از طرفی در آیین‌نامه اجرائی مشاغل سخت و زیان آور، در جزء (الف) بند 2 از ماده 12 آیین‌نامه اجرائی، ایام خدمت سربازی را مشروط بر اینکه بیمه‌شده حداکثر تا 2 ماه پس از پایان خدمت به کار سابق خود برگشته و ... دانسته است. به‌طورکل، آیین‌نامه یادشده تنها مشمول کارگرانی می‌شود که قبل اعزام به خدمت در کارهای سخت و زیان‌آور، اشتغال به‌کار داشته‌باشند و میبایستی ظرف مدت 2 ماه پس از خاتمه خدمت سربازی، به‌کار قبلی خود برگشته باشند. سازمان تامین‌اجتماعی، طبق این آیین‌نامه حتی با وجود تبصره یک ماده واحده قانون اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار مصوب 26/1/1383، بازنشستگی کارگرانی که 18 سال سابقه خدمت در کارهای سخت و زیان‌آور را دارند و می‌خواهند که 2 سال خدمت سربازی را جهت بازنشستگی خود محاسبه کنند را تایید نمی‌کند. به‌طور کل، این اقدام،برخلاف قانون می‌باشد. این را هم می‌توان اضافه کرد که در زمان جنگ تحمیلی، در شهرهای خوزستان و اهواز، بر اساس شرایط آن دوره، به‌دلیل تعطیلی کارخانه ها و شرکتها زمینه های لازم برای امکان اشتغال ظرف مدت 2 ماه پس از خدمت سربازی، فراهم نبوده‌است. پس خواستار ابطال تصویب‌نامه مورد شکایت است.
مشاور و مدیرکل دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت مذکور، طی نامه شماره 65844/6685 مورخ 1388/03/27، اعلام کرد: 1- تعارضی بین آیین‌نامه مورد اعتراض و قانون مورد ادعای شاکی نیست، درحالی که تبصره یک ماده واحده قانون اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار مصوب سال 1368، فقط اجازه احتساب مدت زمان خدمت سربازی را به سابقه بیمه تامین‌اجتماعی می‌دهد، نه نحوه تعیین احتساب آن را. 2- طبق ماده 4 آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح تبصره ماده 4 قانون کار و الحاق یک تبصره به آن، حساب‌کردن ایام خدمت در جبهه ها یا ایام حضور داوطلبانه در جبهه، به‌عنوان سوابق اشتغال در کارهای سخت و زیان‌آور، مورد حکم قرار گرفته‌است. 3- علاوه بر موراد فوق، تشخیص توالی و تناوب اشتغال به موجب جزء 5 بند «ب» تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون تامین‌اجتماعی مصوب 1380، موکول به آیین‌نامه‌ای شده که به تصویب هیات وزیران می‌رسد و مفاد جزء «الف» بند 2 ماده 12 فوق‌الذکر، اینگونه تنظیم شده‌است. بنابراین رد دادخواست را خواهان است.
هیئت عمومی دیوان درتاریخ 1388/06/01، با حضور روسا و مستشاران، تشکیل و پس از بحث و بررسی، رای خودرا صادر کرد:
رای هیئت عمومی:
طبق بند 5 قسمت (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب 1380 تشخیص مشاغل سخت و زیان آور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در تبصره مزبور به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که حداکثر ظرف چهار ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی و وزات‌خانه های کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید. نظر به اینکه بند (الف) جز 2 ماده 12 آیین‌نامه اجرایی مقررات فوق‌الذکر که احتساب مدت خدمت وظیفه سربازی را جزو خدمت در کارهای سخت و زیان‌آور مشروط بر اشتغال بیمه‌شده به کارهای سخت و زیان‌آور حداکثر ظرف 2 ماه از تاریخ اتمام مدت خدمت وظیفه اعلام کرده مبتنی بر حکم قانون‌گذار است بنابراین مغایرتی با قانون ندارد.
معاون قضائی دیوان عدالت اداری - رهبرپور
